Alsacien/Grammaire/Déclinaisons

Leçons de niveau 2
Une page de Wikiversité, la communauté pédagogique libre.
Début de la boite de navigation du chapitre
Déclinaisons
Icône de la faculté
Chapitre no 9
Leçon : Grammaire alsacienne
Chap. préc. :Cas
Chap. suiv. :Temps
fin de la boite de navigation du chapitre
En raison de limitations techniques, la typographie souhaitable du titre, « Grammaire alsacienne : Déclinaisons
Alsacien/Grammaire/Déclinaisons
 », n'a pu être restituée correctement ci-dessus.

Articles et noms communs[modifier | modifier le wikicode]

Articles définis

Déclinaison de l’article défini
Masculin
(l'homme)
Féminin
(la femme)
Neutre
(l'enfant)
Pluriel
(les gens)
Nominatif (Wer kummt? ...) dr Mànn d Fràui s Kìnd d Litt
Accusatif (ìch seh ...) dr Mànn d Fràui s Kìnd d Litt
Datif (ìch kumm mìt ...) 'm Mànn dr Fràui 'm Kìnd da Litt

Articles indéfinis

Déclinaison de l’article indéfini
Masculin
(un homme)
Féminin
(une femme)
Neutre
(un enfant)
Pluriel
(des gens)
Nominatif (Wer kummt? ...) a Mànn a Fràui a Kìnd - Litt
Accusatif (ìch seh ...) a Mànn a Fràui a Kìnd - Litt
Datif (ìch kumm mìt ...) 'ma Mànn 'ra Fràui 'ma Kìnd - Litt

Déterminants démonstratifs[modifier | modifier le wikicode]

Déclinaison des déterminants démonstratifs
Masculin
(cet homme)
Féminin
(cette femme)
Neutre
(cet enfant)
Pluriel
(ces gens)
Nominatif (Wer kummt? ...) da Mànn dia Fràui dàs Kìnd dia Litt
Accusatif (ìch seh ...) da Mànn dia Fràui dàs Kìnd dia Litt
Datif (ìch kumm mìt ...) dam Mànn dara Fràui dam Kìnd dana Litt

Pronoms démonstratifs[modifier | modifier le wikicode]

Déclinaison du pronom démonstratif da (celui-là)
Masculin
(celui-là)
Féminin
(celle-là)
Neutre
(cela)
Pluriel
(ceux-là)
Nominatif (Wer kummt? ...) da (ou : da do) dia dàs dia
Accusatif (ìch seh ...) da dia dàs dia
Datif (ìch kumm mìt ...) dam dara dam dana
Déclinaison du pronom démonstratif jeder (chacun)
Masculin
(chacun)
Féminin
(chacune)
Neutre
(chacun)
Pluriel
(tous ceux)
Nominatif (... wo kummt) jeder jeda jedes jeda
Accusatif (ìch seh ...) jeder jeda jedes jeda
Datif (ìch kumm mìt ...) jedem jedera jedem jeda
Déclinaison du pronom démonstratif manker (maint, plus d'un)
Masculin
(maint, plus d'un)
Féminin
(mainte, plus d'une)
Neutre
(maint, plus d'un)
Pluriel
(maints)
Nominatif (... wo kämma) manker manka manks manka
Accusatif (ìch seh ...) manker manka manks manka
Datif (ìch kumm mìt ...) mankem mankera mankem manka
Déclinaison du pronom interrogatif weller (lequel)
Masculin
(lequel)
Féminin
(laquelle)
Neutre
(lequel)
Pluriel
(lesquels)
Nominatif (... kummt?) weller wella wells wella
Accusatif (... sehsch dü?) weller wella wells wella
Datif (mìt ... kummsch dü?) wellem wellera wellem wella

Pronoms personnels[modifier | modifier le wikicode]

Déclinaison des pronoms personnels
je tu il/elle nous vous ils/elles
Nominatif (Wer kummt? ...) ìch (kumm par exemple) ar/sa/as mìr ìhr sa
Accusatif (ìch seh ...) mìch dìch ìhn/sa/s uns èiech sa
Datif (ìch kumm mìt ...) mìr dìr ìhm/ 'ra/ ìhm uns èiech ìhna

Dans la suite du cours, les pronoms personnels seront tous présentés en colonne. Donc de cette manière :

Déclinaison des pronoms personnels
Nominatif (Wer kummt? ...) ìch (kumm par exemple)

ar/sa/as
mìr
ìhr
sa
Accusatif (ìch seh ...) mìch
dìch
ìhn/sa/s
uns
èiech
sa
Datif (ìch kumm mìt ...) mìr
dìr
ìhm/ 'ra/ ìhm
uns
èiech
ìhna

En plus, il existe encore une forme de politesse de type "vous", correspondant au Sie de l'allemand.
Ce pronom personnel s'écrit et fonctionne comme la troisième personne du pluriel, mais avec une majuscule en début de mot pour le pronom : Sa, Ìhna.

Déterminants possessifs[modifier | modifier le wikicode]

Attention à distinguer si et ìhr, pour l'adjectif possessif de la 3e personne du singulier.
En français, on emploie son ou sa selon le genre de l’objet possédé. En alsacien (comme en allemand), l'adjectif possessif diffère aussi selon que celui qui possède est masculin, féminin ou neutre. En gros : si... pour le masculin et le neutre, ìhr... pour le féminin.

Par exemple, que se passe-t-il quand on possède un chien et une vache ?

On possède :
(gsw) (fr) (de) Remarque
dr Hund le chien der Hund masculin dans les 3 langues
d Küeh la vache die Kuh féminin dans les 3 langues

Si c’est par exemple un homme (masculin) qui possède :

Possessur masculin (au nominatif)
(gsw) (fr) (de)
si Hund son chien sein Hund
sina Küeh sa vache seine Kuh

Si c’est par exemple une femme (féminin) qui possède :

Possessur féminin (au nominatif)
(gsw) (fr) (de)
ìhrer Hund son chien ihr Hund
ìhra Küeh sa vache ihre Kuh

Si c’est par exemple un enfant (neutre) qui possède :

Possesseur neutre (au nominatif)
(gsw) (fr) (de)
si Hund son chien sein Hund
sina Küeh sa vache seine Kuh

Les déclinaisons suivant les autres cas :

Déclinaison de l'adjectif possessif
Masculin
(mon homme, ton homme...)
Féminin
(ma femme, ta femme...)
Neutre
(mon enfant, ton enfant...)
Pluriel
(mes gens, tes gens...)
Nominatif (Wer kummt? ...) mi Mànn
di Mànn
si/ ìhra/si Mànn
unser Mànn
èier Mànn
ìhra Mànn
mina Fràui
dina Fràui
sina/ ìhra/sina Fràui
unsera Fràui
èira Fràui
ìhra Fràui
mi Kìnd
di Kìnd
si/ ìhra/si Kìnd
unser Kìnd
èier Kìnd
ìhra Kìnd
mina Litt
dina Litt
sina/ ìhra/sina Litt
unsera Litt
èira Litt
ìhra Litt
Accusatif (ìch seh ...) mi Mànn
di Mànn
si/ ìhra/si Mànn
unserer Mànn
èirer Mànn
ìhra Mànn
mina Fràui
dina Fràui
sina/ ìhra/sina Fràui
unsera Fràui
èira Fràui
ìhra Fràui
mi Kìnd
di Kìnd
si/ ìhra/si Kìnd
unser Kìnd
èier Kìnd
ìhra Kìnd
mina Litt
dina Litt
sina/ ìhra/sina Litt
unsera Litt
èira Litt
ìhra Litt
Datif (ìch kumm mìt ...) mim Mànn
dim Mànn
sim/ ìhrem/sim Mànn
unserem Mànn
èirem Mànn
ìhrem Mànn
min'ra Fràui
din'ra Fràui
sin'ra/ ìhrer/sin'ra Fràui
unserer Fràui
èirer Fràui
ìhrer Fràui
mim Kìnd
dim Kìnd
sim/ ìhrem/sim Kìnd
unserem Kìnd
èierem Kìnd
ìhrem Kìnd
mina Litt
dina Litt
sina/ ìhra/sina Litt
unsera Litt
èira Litt
ìhra Litt

Pronoms possessifs[modifier | modifier le wikicode]

Déclinaison des pronoms possessifs
Masculin
(le mien, le tien...)
Féminin
(la mienne, la tienne...)
Neutre
(le mien, le tien...)
Pluriel
(les miens, les tiens...)
Nominatif (dàs ìsch ...) miner
diner
siner
unserer
èirer
ìhrer
mina
dina
sina
unsera
èira
ìhra
miss
diss
siss/ ìhres/siss
unsers
èires
ìhres
mina
dina
sina
unsera
èira
ìhra
Accusatif (ìch seh ...) miner
diner
siner/ ìhrer/siner
unserer
èirer
ìhrer
mina
dina
sina/ ìhra/sina
unsera
èira
ìhra
miss
diss
siss/ ìhres/siss
unsers
èires
ìhres
mina
dina
sina/ ìhra/sina
unsera
èira
ìhra
Datif (ìch kumm mìt ...) mim
dim
sim/ ìhrem/sim
unserm
èirem
ìhrem
min'ra
din'ra
sin'ra/ ìhrera/sin'ra
unsera
èirera
ìhrera
mim
dim
sim/ ìhrem/sim
unserm
èirem
ìhrem
mina
dina
sina/ ìhra/sina
unsera
èira
ìhra

Indéfinis[modifier | modifier le wikicode]

Àll, àller...

Déclinaison du pronom àll
Masculin
(tout le vin)
Féminin
(toute la force)
Neutre
(toute l'eau)
Pluriel
(tous les gens)
Nominatif (... wìrd brüücht) àller Wii àlla Kràft àll Wàsser àlla Litt (... wara brüücht)
Accusatif (ìch brüüch ...) àller Wii àlla Kràft àll Wàsser àlla Litt
Datif (mìt ...) àllem Wii àller Kràft àllem Wàsser àlla Litt

Adjectifs qualificatifs[modifier | modifier le wikicode]

S'il y a un article défini, un adjectif qualificatif et un nom, c’est cet article (der, die, das) qui varie selon le cas. On parle alors de déclinaison faible de l'adjectif qualificatif.

Déclinaison de l'adjectif qualificatif, avec l’article défini
Masculin
(le petit homme)
Féminin
(la petite femme)
Neutre
(le petit enfant)
Pluriel
(les petites gens)
Nominatif (Wer kummt? ...) dr klei Mànn
(ou dr kleina Mànn)
d kleina Fràui s kleina Kìnd d kleina Litt
Accusatif (ìch seh ...) dr klei Mànn
(ou dr kleina Mànn)
d kleina Fràui s kleina Kìnd d kleina Litt
Datif (ìch kumm mìt ...) 'm kleina Mànn dr kleina Fràui 'm kleina Kìnd da kleina Litt

S'il y a un article indéfini, un adjectif qualificatif et un nom, ce n’est pas l’article (indéfini) mais l'adjectif qualificatif qui est décliné selon le cas.

Déclinaison de l'adjectif qualifacatif, avec l’article indéfini
Masculin
(un petit homme)
Féminin
(une petite femme)
Neutre
(un petit enfant)
Pluriel
(des petites gens)
Nominatif (Wer kummt? ...) a kleiner Mànn a kleina Fràui a klei Kìnd kleina Litt
Accusatif (ìch seh ...) a kleiner Mànn a kleina Fràui a klei Kìnd kleina Litt
Datif (ìch kumm mìt ...) 'ma kleina Mànn 'ra kleina Fràui 'ma kleina Kìnd kleina Litt

S'il n'y a aucun article, un adjectif qualificatif et un nom, c’est l'adjectif qualificatif qui est décliné selon le cas. On parle de déclinaison forte de l'adjectif.

Déclinaison de l'adjectif qualificatif, sans article
Masculin
(du bon vin)
Féminin
(de la bonne soupe)
Neutre
(de la bonne eau)
Pluriel
(de bons vins)
Nominatif (Wàs ìsch dàs? ...) güeter Wii güeta Suppa güet Wàsser güeta Wii
Accusatif (ìch seh ...) güeter Wii güeta Suppa güet Wàsser güeta Wii
Datif (ìch kumm mìt ...) güetem Wii güeter Suppa güetem Wàsser
(ou güet Wàsser)
güeta Wii